Waarom een Stichting de Oosterschelde?

Missie

Stichting de Oosterschelde wil dat de onderwaternatuur van de Oosterschelde maximaal beschermd wordt. De biodiversiteit mag niet verder afnemen. Het oorspronkelijke karakter van de onderwatergemeenschappen in de Oosterschelde moet de leidraad vormen bij natuurherstel. De stichting wil dat er bij waterbouwkundige werkzaamheden geen hoogovenafval wordt gebruikt maar natuurlijke materialen.

De stichting informeert, enthousiasmeert en draagt duurzame en praktische oplossingen aan. Daarmee creëert de stichting draagvlak, zowel bij direct betrokkenen als bij het brede publiek, zodat een gezonde toekomst van ons grootste nationale park, én geliefd Zeeuws icoon, voor mens en dier gewaarborgd blijft.

Speerpunten

Rijkswaterstaat verstevigt de zwakke vooroevers van een groot aantal Zeeuwse dijken langs de Ooster- en de Westerschelde. Niemand ontkent het belang van deze vooroeververdediging, maar het grootschalig gebruik van staalslakken blijft een heikel punt. Rijkswaterstaat staat op het standpunt dat het gebruik van staalslakken bij het opvullen van de zwakke vooroevers onvermijdelijk is. Het is goedkoop, technisch handig én voorhanden. Er is echter nog steeds veel onduidelijkheid over de effecten van dit afvalmateriaal op de onderwaternatuur. Onderzoek levert uiteenlopende berichten, waarin de opeenhoping (accumulatie) van bepaalde metalen in zeeorganismen de boventoon voeren. De rijksdienst dient via onderzoek en monitoring aan te tonen dat deze staalslakken absoluut geen bedreiging vormen voor het milieu en de volksgezondheid. Aan Rob Leewis (marien bioloog) werd ooit gevraagd of hij mossels zou willen eten, afkomstig van een bedje staalslakken. Zijn antwoord kwam snel: "zeker niet, in ieder geval niet dagelijks..."

Hoogleraar Milieukunde Lucas Reijnders plaatste eveneens grote vraagtekens achter het gebruik van de slakken in het Natura 2000-gebied de Oosterschelde: "Ik zou het in beginsel niet doen, tenzij men kan aantonen dat er geen uitloging van de slakken plaatsvindt." Reijnders wijst erop dat in zijn algemeenheid metalen in slakken voorkomen, die als ze vrijkomen in het water, nadelige effecten kunnen hebben op het ecosysteem en vervolgens ook in de hogere voedselketen: "Ik ken de analyse van welke stoffen zich in deze toegepaste slakken bevinden niet, maar ik weet wel dat dat van geval tot geval varieert. Als je naar hoogovenslakken kijkt, tref je in het algemeen toch aanzienlijke hoeveelheden stoffen aan als zink, koper, vanadium, chroom en kobalt. Bekend is ook dat deze stoffen naar verhouding in zout water, zoals in de Ooster- en Westerschelde, beter uitlogen dan in zoet water."

Daarnaast kan uit rapporten worden opgemaakt dat de kwaliteit en de diversiteit van de begroeiing op eenmaal gestorte staalslakken slechts een flauwe afspiegeling is van de oorspronkelijke bodemfauna en flora. Rijkswaterstaat draagt verantwoordelijkheid voor het storten. Het is nog steeds niet vanzelfsprekend dat men een concreet herstelplan voor de onderwaternatuur maakt en uitvoert. Dit ontbreken van structurele hersteloperaties voor de onderwaternatuur in het nationale park is onverteerbaar. In een zichzelf respecterend nationaal park dient het beleid en de daaraan gekoppelde activiteiten gericht te zijn op natuurontwikkeling, waarbij het oorspronkelijke karakter het uitgangspunt vormt. De natuur- en landschapswaarden, flora en fauna dienen beschermd, bewaard en hersteld te worden. Dat geldt ook onder de waterspiegel en daar wringt de schoen, want weinig wijst op wijsheid in deze. Wat men niet kan zien, deert niet? Het is in dat opzicht bemoedigend dat er bij de Zeelandbrug en bij de Lokkersnol (ten westen van Zierikzee) een zogenaamd ‘eco-rif’ werd ingericht, waarbij grote breukstenen op de staalslakken werden gestort. Daardoor ontstond een gevarieerder onderwaterlandschap dat flora en fauna meer houvast bood. Stichting de Oosterschelde vindt de herinrichting van slechts twee stortlocaties te incidenteel en wil dat de oorspronkelijkheid van de onderwaterwereld altijd en overal wordt erkend en als zodanig wordt hersteld aan de hand van een concreet herstelplan voor de aldaar bestaande onderwaterhabitats. 

De Oosterschelde wordt immers al genoeg op de proef gesteld door klimaatwijziging, exoten, zandhonger en wegroestende munitie. Laten we er zuinig op zijn!